Archiwum kategorii: Galeria Akcji

6% bilet obligacyjny z 1811 roku

obligacja1811

„W tym to czasie zupełnego niemal bankructwa skarbowego trzeba było uzbrajać kraj do wojny, którą Napoleon miał w zamiarze, a ponieważ zbywało na możności wzniesienia warowni w Modlinie i na Pradze i w kraju żadnym sposobem potrzebnych na to pieniędzy zebrać nie można było, kazał Napoleon zaciągnąć w Paryżu pożyczkę na koszta fortyfikacyjne. Dwanaście milionów franków negocyować  mieli w Paryżu dla króla saskiego, jako księcia Warszawskiego, bankierowie Perregaux Laffite i współka, począwszy od 1 czerwca do ostatniego grudnia 1811 roku, wypuszczając w obieg 1,200 obligów po 1,000 franków, zabezpieczonych na żupach solnych Wieliczki, z których dochód w połowie do Księstwa Warszawskiego należący, na opłacenie procentów od tej pożyczki na 6% ustanowionych przeznaczony został. Wypłacenie tej pożyczki, rozłożonej na lat 14, miało następować za pomocą wylosowanych 1,000 obligów corocznie, poczynając od roku 1813. Wysokość procentu i krótki termin wypłaty powiększały uciążliwość tej, z natury swojej tak stratnej dla kraju pożyczki, która była prostą antycypacyą 12 milionów franków, dla kraju straconych, z których obiegu i lokacyi zagraniczni tylko kapitaliści zyski odnosić mieli.”

Cytat ten pochodzi z t. III „Dziejów Księstwa Warszawskiego” Fryderyka hr. Skarbka i jest opisem zilustrowanej powyżej obligacji (zastanawiające są nieścisłości w cytowanym tekście), dokumentu prawdziwie unikalnego (XW5 u J. Moczydłowskiego), który mamy przyjemność zamieścić dzięki uprzejmości Ireneusza Maciąga i Bolesława Bellona, którzy podesłali skan. Wielkie dzięki.

Towarzystwo Akcyjne Budowy i Eksploatacji Teatrów

teatrTowarzystwo Akcyjne Budowy i Eksploatacji Teatrów

Gospodarka i kultura nie istnieją w odseparowanych od siebie, zamkniętych wzajem obszarach życia publicznego. Wspólnie tworzone są przez społeczeństwo i wspólnie budują fundamenty jego tożsamości. Współcześnie wzajemne relacje gospodarki i kultury obserwujemy przede wszystkim w zakresie współpracy na polu marketingu. Nie bez powodu wiele mówi się o społecznej odpowiedzialności biznesu. Nie dyskutując specjalnie, czy rzeczywiście korporacje są właściwym adresatem oczekiwań twórców kultury co do sponsoringu, to nie można zapominać, że dawniej ludzie biznesu bezpośrednio angażowali się w finansowanie kultury. Przykładem wspomnianym z racji ogłoszenia przez sejm roku 2015 „Rokiem Polskiego Teatru Publicznego” niech będzie akcja Towarzystwa Akcyjnego Budowy i Eksploatacji Teatrów – założyciela i właściciela Teatru Polskiego w Warszawie.

Pomorska Fabryka Kapeluszy Towarzystwo Akcyjne w Wąbrzeźnie

Pomorska Fabryka Kapeluszy 001

Pomorska Fabryka Kapeluszy Towarzystwo Akcyjne w Wąbrzeźnie

Pomorska Fabryka Kapeluszy Towarzystwo Akcyjne w Wąbrzeźnie została założona w 1922 r., której głównymi akcjonariuszami były Miasto Wąbrzeźno i Polski Bank Handlowy Towarzystwo Akcyjne w Poznaniu. Co ciekawe Miasto Wąbrzeźno otrzymało poręczenie od Ministra Skarbu Państwa na zaciągnięcie pożyczki w wysokości 20.000.000 marek polskich, na wniesienie udziału na budowę fabryki, jako wkład Miasta na rzecz Spółki, natomiast Polski Bank Handlowy w Poznaniu wniósł jako swój udział urządzenia techniczne i maszyny o wartości 40.000.000 marek polskich (więcej na: www.ergis.eu). Jako ciekawostkę można przytoczyć fakt, że do Fabryki stworzono linię boczną Wąbrzeskiej Kolejki Powiatowej.

Kapitał zakładowy Spółki wyniósł 120.000.000 marek polskich, podzielony na 120.000 akcji na okaziciela wartości nominalnej 1.000 marek polskich.

Działalność Spółki trwała jedynie cztery lata, gdyż bardzo szybko pojawiły się spore, pomimo zaangażowania dużego kapitału, problemy finansowe oraz trudności z nabyciem surowca niezbędnego do produkcji, dlatego już w 1926 r. fabryka została sprzedana firmie Polski Przemysł Gumowy Pe Pe Ge z Grudziądza.

Warszawska Kinematograficzna S.A.

Warszawska Kinematograficzna 001Warszawska Kinematograficzna S.A.

Spółka Warszawska Kinematograficzna została wpisana do Rejestru Handlowego  w dniu 17 marca 1920 r.  Kapitał zakładowy Spółki wyniósł 2.000.000 marek polskich, a po przerachowaniu na złote – 80.000 zł. Następnie kapitał zakładowy został podwyższony w 1927 roku o 20.000 zł. i ponownie o 150.000 zł w roku 1930. W roku 1931 kapitał zakładowy spółki wyniósł 250.000,00 zł, a podzielony był na 2.500 sztuk akcji na okaziciela po 100 zł wartości nominalnej każda. Spółka miała siedzibę w Warszawie przy ul. Żurawiej 22 i miała zajmować się produkcją i współprodukcją filmów, a także wydawnictwem i dystrybucją filmów zagranicznych wśród których można wymienić takie jak „Ostatnia kompania” z 1930 r., „Królowa huzarów” z 1930 r. i wiele innych. Spółka wydawała także w latach 1929 – 1930 czasopismo „Nowiny Filmowe Firmy Warszawska Kinematograficzna Spółka Akcyjna”. Spółkę założył Danny Kaden, aktor, który urodził się i wychował w Warszawie, po czym w 1907 roku wyjechał do Niemiec, a w 1919 roku powrócił do Warszawy, gdzie oprócz Spółki powołał także kinoteatr „Palace”. Najprawdopodobniej zmarł w 1942 roku podczas likwidacji getta warszawskiego. Spółka została zlikwidowana podczas wojny.

Zakłady Przemysłu i Fabryka Wag Weber, Dahne i Spółka S.A. w Warszawie

ZWeber Dahne 001akłady Przemysłu i Fabryka Wag Weber, Dahne i Spółka S.A. w Warszawie

Sama Fabryka powstała w 1883 roku jako mały, zatrudniający kilkanaście osób zakład w Warszawie. W latach 20-ych XX wieku nastąpił znaczy wzrost zamówień a co za tym idzie aktywów zakładu, a także przekształcenie w spółkę akcyjną 20 września 1924 roku, oraz rozbudowa fabryki i przeniesienie siedziby ul. Żytnią 21 w Warszawie. W międzyczasie Fabryka Wag „wchłonęła fabrykę pilników Bleckmanna i połączyła się z fabryką materacy sprężynowych Jakuba Zukermana, który stał się właścicielem większości udziałów spółki” (za Majewski J.S., Słynna fabryka wag z Żytniej. Potentat sprzed 100 lat, portal Gazeta.pl, 23.07.2010 r.). Firma zajmowała się w szczególności produkcją wag, niezależnie od rozmiaru – z hal fabrycznych ‘wyjeżdżały’ zarówno małe wagi aptekarskie, jak również olbrzymie maszyny portowe. Wagi z Zakładów Przemysłu i Fabryki Wag Weber, Dahne i Spółka S.A. w Warszawie zaopatrywały nie tylko rynek polski, ale także rosyjski, czy do tak egzotycznych krajów jak Persja. Spółka wyemitowała akcje w postaci dokumentu na okaziciela, pięć akcji po 100 zł każda w 1931 roku. Likwidacja spółki nastąpiła w czasie okupacji niemieckiej w 1940 roku.

Cukrownia i Rafineria „Lublin” S.A.

skanowanie0001-page-001

Cukrownia i Rafineria „Lublin” S.A.

Towarzystwo Udziałowe Cukrowni i Rafinerii „Lublin” założone zostało na okres 25 lat w 1894 roku w Lublinie. W tymże roku kapitał zakładowy Towarzystwa wynosił 600.000 rubli w srebrze i składał się ze 120 wkładów o wartości 5.000 rubli każdy. W takiej formie Cukrownia i Rafineria „Lublin” działała do roku 1910, kiedy to towarzystwo udziałowe zostało przekształcone w Towarzystwo Akcyjne Cukrowni i Rafinerii „Lublin”. Wówczas kapitał został podniesiony do kwoty 2.160.000 rubli i składał się z 2.160 akcji o wartości nominalnej 1.000 rubli każda. Dodatkowo w roku 1911 Towarzystwo wypuściło świadectwa udziałowe. Towarzystwo zostało powołane dla stworzenia oraz docelowo eksploatacji cukrowni i rafinerii „Lublin”. W 1920 roku Towarzystwo, po licznych perturbacjach, przekształca się w spółkę akcyjną Cukrownia i Rafineria „Lublin” S.A. Kapitał zakładowy wynosił wówczas 5.184.000 złotych i podzielony był na 51.840 akcji na okaziciela wartości nominalnej po 100 zł każda. W 1949 r. przedsiębiorstwo zostało upaństwowione. Cukrownia „Lublin” prowadziła swą działalność, wielokrotnie przekształcana i reorganizowana do roku 2008 .

 

Towarzystwo Akcyjne „Soczewka” i Papiernia „Soczewka” Spółka Akcyjna

10042

Towarzystwo Akcyjne „Soczewka” i Papiernia „Soczewka” Spółka Akcyjna

Fabryka Papieru „Soczewka” powstała w 1824 roku, jednak spółka – Towarzystwo Akcyjne „Soczewka” powstała sześćdziesiąt lat później w roku 1884. abryka była własnością rodziny Epsteinów, już od samego początku, podobnie zresztą Towarzystwo było spółką rodzinną. Powstało one w celu „utrzymania i rozwoju działalności papierni „Soczewka”, która należała do domu handlowego Jan Epstein(…)”. Papiernia z kolei obejmowała kilka odrębnych „osad”, m.in. kilka młynów wodnych i tartaków a zajmowała się produkcją najróżniejszych odmian papieru. Kapitał zakładowy Towarzystwa wyniósł 600.000 rubli i dzielił się na 1200 akcji po 500 rubli każda. Już w roku 1895 podwyższono kapitał zakładowy Spółki do kwoty 800.000 rubli poprzez emisję 400 akcji (II emisji) po 500 rubli każda, natomiast w 1907 roku podwyższono kapitał zakładowy do kwoty 1.000.000 rubli, który podzielony był na 2.000 akcji po 500 rubli każda. W 1912 roku, w związku z zadłużeniem spółki na rzecz Banku Handlowego, fabryka „Soczewka” została wystawiona na sprzedaż i sprzedana rzeczonemu bankowi a już dwa lata później, bo w roku 1914, jej właścicielem został Piotr Kasztelan – właściciel kilku ukraińskich wytwórni papieru. Ze względu na trudności finansowe (spowodowane m.in. I Wojną Światową) w 1924 roku Piotr Kasztelan wydzierżawił całość urządzeń fabrycznych specjalnie do tego powołanej spółce Papiernia „Soczewka” Spółka Akcyjna (akcja na zdjęciu obok). Następnie Spółka przeszła pod zarząd Polsko – Szwedzkiej Fabryki Papieru „Papirus”, która w roku 1932 wykupiła jej akcje w drodze publicznej licytacji. Rok później wszelkie aktywa Spółki przejęła „Mirkowska Fabryka Papieru” Spółka Akcyjna, a wszystkie urządzenia fabryczne zostały zdemontowane i wywiezione do papierni w Jeziornie.

Towarzystwo dla Przedsiębiorstw Górniczych „Tepege” S. A.

TEPEGE_skan

Towarzystwo dla Przedsiębiorstw Górniczych „Tepege” S. A.

Towarzystwo powstało 1 czerwca 1909 roku w Krakowie jako realizacja postulatu tworzenia „rdzennie polskiego górnictwa” przez grupę polskich inżynierów pod kierownictwem Adama Łukaszewskiego (za: Józef Piłatowic ‘Ruch  stowarzyszeniowy  inżynierów i  techników polskich do 1939 r’. T. II, ‘Słownik polskich stowarzyszeń  technicznych i naukowo-technicznych do 1939 r.’). Jednym z założycieli Towarzystwa był także Julian Sykała, polski działacz gospodarczy i oświatowy. Towarzystwo „Tepege” powstało jako spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z kapitałem 132.000 koron. Początkowo wobec niewielkiego kapitału Towarzystwo zajmowało się prowadzeniem badań geologicznych i wierceń poszukiwawczych, jednak w trakcie całej swojej działalności spółka zajmowała się także badaniami geologicznymi, przebudową kopalń, projektowaniem urządzeń górniczych itp. W roku 1919 Towarzystwo zostało przekształcone w spółkę akcyjną. We wrześniu 1923 roku Spółka podwyższyła kapitał zakładowy z kwoty 210,000.000 Mp. do kwoty 300,000.000 Mp. drogą przelania z funduszu rezerwowego do kapitału zakładowego kwoty 90 milionów marek, poprzez wydanie w miejsce  dotychczasowych 300 000 sztuk akcji po 700 Mp. każda,  nowych 300 000 sztuk akcji po 1.000 Mp. każda. Co ciekawe kapitał zakładowy został ponownie podwyższony już w listopadzie 1923 roku o 300,000.000 Mp. czyli do 600,000.000 Mp. drogą VI emisji 300.000 sztuk akcji o wartości 1000 Mp. każda. Swą działalność Towarzystwo skupiało w kilku działach organizacyjnych – dziale górniczym, a więc zarówno w zakresie „poszukiwań górniczych”, „środków wybuchowych” jak i „robót i przedsiębiorstw górniczych”. Ten ostatni zasługuje na szczególną uwagę, gdyż Towarzystwo prowadziło przedsiębiorstwa własne jak i takie, w których posiadało większość udziałów, w szczególności: Wapienniki kamieniołomy oraz fabryka mielonego wapna w Płazie koło Chrzanowa, także „Przemysł torfowy” Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (kapitał zakładowy w 1923 r. – 3.000.000 Mp, z czego 94% udziałów należało do Towarzystwa), „Rudy żelazne” Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (kapitał zakładowy w 1923 r. – 32.150.000 Mp. z czego udział Tepege wyniósł 60%), Krzeszowickie Zakłady Ceramiczne Sp. z ograniczoną odpowiedzialnością (Towarzystwo w roku 1922 nabyło 45% udziałów). Inną z dziedzin w jakiej działało Towarzystwo był także dział naftowy. Towarzystwo posiadało własne kopalnie ropy, takie jak Kobylanka Równe, Wietrzno, Węglówka, Siary, także korzystało z kopalni w których posiadało większość udziałów, tj. Kopalnia Polskiej Związkowej Spółki Naftowej w Rypnem, kopalnia Krakowsko – Bitkowskiej Spółki Naftowej w Bitkowie i wreszcie posiadało tzw. „rezerwy terenowe” (tereny w Bitkowie na Dziale, w Czarnym Potoku i w Osławach). Towarzystwo było właścicielem Rafinerii Ropy Iwonicz, oraz Rafinerii nafty „Idaweiche” w Ligocie Pszczyńskiej oraz Fabryki maszyn i narzędzi wiertnicznych w Krośnie. Towarzystwo zostało rozwiązane w 1932 roku, najprawdopodobniej na skutek problemów z płynnością i zadłużeniem. Z ciekawostek można wymienić, iż Spółka wydała także w 1922 roku publikację Konstantego Tołwińskiego „Złoża ropy i wody podziemne Borysławia na tle budowy geologicznej”.

ELIBOR S.A. Handlowo – Przemysłowa „Ł. I. Borkowski”

elibor2

ELIBOR S.A. Handlowo – Przemysłowa „Ł. I. Borkowski”

Sama firma powstała w 1880 roku w Warszawie, a jej kapitał zakładowy wynosił 750.000 rubli, jednak już w 1902 roku została przekształcona w spółkę akcyjną, której kapitał zakładowy wynosił 4.000.000 złotych. Zgodnie ze statutem spółki (MP 1930 r.) zajmowała się ona „zakładaniem i prowadzeniem wszelkiego rodzaju zakładów przemysłowych metalurgicznych, mechanicznych, górniczych i innych oraz prowadzeniem handlu wszelkiego rodzaju produktami i towarami w jak najszerszym zakresie”. Z kolei w „Polskim Przemyśle i Handlu” z 1930 r., znajdujemy informację, iż ˝Elibor Spółka Akcyjna Handlowo-Przemysłowa Ł.J. Borkowski Spółka Akcyjna w Warszawie prowadzi sprzedaż wszelkich artykułów technicznych i budowlanych, samochodów i części do tychże oraz kopalniaków węgla i koksu. Samochody importuje z Ameryki. Artykuły techniczne z Austrii i Szwecji. Eksportuje koks i węgiel do Szwecji, kopalniaki do Belgii i Francji”. Spółka prowadziła również salon samochodowy w Warszawie, w którym sprzedawała i prowadziła naprawy samochodów takich marek jak: Chevrolet, Buick i Oldsmobile, a w 1936 roku została przedstawicielem Forda na Polskę. W 1949 roku, na podstawie orzeczenia nr 5 Ministra Handlu Wewnętrznego z dnia 7 grudnia 1949 r., przedsiębiorstwo zostało upaństwowione.

„OLKUSZ” Fabryka Naczyń Emaliowanych SA

olkusz

OLKUSZ” Fabryka Naczyń Emaliowanych SA – 100 akcji po 10 zł z 1925 roku, emisja I-III

Często zdarzało się, że spółki zmieniały nazwy. Jednym z przykładów jest znana powszechnie spółka „Olkusz” Fabryka Naczyń Emaliowanych S.A. Spółka powstała w 1907 r. (statut został zatwierdzony 6 lipca 1907 roku) w Olkuszu, założona przez austriackiego przedsiębiorcę Piotra Westena (główny akcjonariusz i pierwszy dyrektor), przy współudziale Fritza Westena, początkowo pod nazwą Towarzystwo Akcyjne Olkuskich Zakładów Wyrobów Sztancowanych i Emaljowanych „Westen” w Olkuszu. Kapitał zakładowy wynosił przed wojną 3.000.000 rubli. W fabryce wytwarzano naczynia kuchenne, emaliowane wiadra, bańki na mleko etc. Po wojnie zarząd nad fabryką przejęły polskie władze państwowe, a uchwałą WZA z 19 maja 1921 roku zmieniono nazwę spółki właśnie na „Olkusz” Fabryka Naczyń Emaliowanych S.A. w Olkuszu (dużą część akcji zatrzymało Państwo, pozostałe otrzymały polskie banki i rodzina Westenów). Wyroby fabryki eksportowano na Łotwę, do Turcji, Estonii, Syrii, Grecji, Meksyku, Kanady, Argentyny, Wenezueli, Gwatemali, Egiptu, Abisynii i krajów Afryki Północnej.